فرای دیگو دو لاندا ، مبلغ و وقایع نویسان فرانسیسکی قرن شانزدهم در یوکاتان ، که به مأموریت بشارت خود حسادت می ورزید ، در جاهای مختلف شبه جزیره گشت و گذار کرد که معلوم بود ویرانه های مهاجران باستان وجود دارد.
یكی از این سفرها او را به پایتختی معروف چیچن ایتزا برد ، كه از این بناها آثار برجسته ای در آن حفظ شده بود ، شاهدان ساكت عظمت گذشته كه طبق داستان بزرگان پس از جنگهای بین ایتزاها و کوکوم در پایان درگیری ، چیچن ایتزا رها شد و ساکنان آن به سرزمین های جنگلی پتن مهاجرت کردند.
در طول اقامت وی در ویرانه ها ، راهنمایان بومی فرای دیگو او را به سنوت معروف بردند ، یک چاه طبیعی که با ریزش سقف که یک رودخانه زیرزمینی را پوشانده بود ، تشکیل شده است و به مردان اجازه می دهد از آب برای تأمین معاش خود استفاده کنند.
این حفره عظیم از نظر مایان باستان دارای ویژگی مقدس بود ، زیرا وسیله ارتباطی با Chaac ، خدای متعادل آبزی ، حامی باران بود که مزارع را سیراب می کرد و رشد گیاهان ، به ویژه ذرت و گیاهان دیگر را مورد علاقه قرار می داد. آنها به مردان غذا دادند.
دیگو دو لاندا ، کنجکاو ، از طریق نسخه هایی از بزرگان که در زمان های قبل از فتح آموزش دیده بودند ، متوجه شد که مقدس Cenote یکی از مهمترین مکانهای آیینی است که در پایتخت باستان جشن گرفته می شد . در واقع ، از طریق خبرچینان خود افسانه هایی را از دهان به دهان فرا گرفت و گنجینه های خارق العاده ای را که شامل طلا و جواهرات یشم و همچنین نذورات حیوانات و مردان ، به ویژه زنان باکره جوان بود ، توصیف کرد.
یکی از افسانه ها داستان زن و شوهر نوجوانی را روایت می کرد که عشق آنها را در جنگل و در برابر منع ملاقات پدر و مادر زن جوان با یک مرد پناه داد ، زیرا از آنجا که او کوچک بود سرنوشت او توسط خدایان مشخص شده بود: یک روز ، هنگامی که او بزرگتر شد ، او را به Chaac پیشنهاد می دادند ، و او را از محراب مقدس که در لبه سنوت بود پرتاب می کرد ، و زندگی خود را به او می بخشید تا بارانهای زیادی در مزارع Chichén Itzá باریده باشد.
بدین ترتیب روز مهمانی اصلی فرا رسید و عاشقان جوان با ناراحتی خداحافظی کردند و در همان لحظه بود که نوجوان جسور به محبوب خود قول داد که با غرق شدن نخواهد مرد. این موکب خود را به محراب رساند و پس از عبور بی پایان دعاهای جادویی و ستایش های خدای باران ، اوج اوج رسید که جواهرات گرانبها و همراه آن زن جوان را پرتاب کردند ، که هنگام افتادن به داخل گریه فریاد تکان دهنده ای داد. خالی بود و بدنش در آب فرو می رفت.
در همین حال ، مرد جوان تا حدی نزديك به سطح آب نزول كرده بود كه از چشم جمع پنهان مانده بود و خود را برای انجام وعده خود پرتاب می كرد. افرادی که متوجه مقدسات مقدس شده و به دیگران هشدار می دادند کمبودی نداشتند. خشم جمعی بود و همانطور که برای دستگیری فراریان سازماندهی می شدند ، آنها فرار کردند.
خدای باران کل شهر را مجازات کرد. چندین سال خشکسالی بود که جمعیت چیچن را خالی از سکنه کرد ، و با قریب به اتفاق قحطی با بیماری های بسیار مهمی که شهرک نشینان وحشت را از بین برد ، آنها را مقصر همه بدبختی ها می دانند.
برای قرن ها ، این افسانه ها هاله ای از رمز و راز بر روی شهر متروکه ، که توسط گیاهان پوشیده شده بود ، می بافند و تنها اوایل قرن بیستم بود که ادوارد تامپسون ، با استفاده از کیفیت دیپلماتیک خود ، به عنوان کنسول ایالات متحده معتبر شناخته شد ، ملکی را در خود جای داد که ویرانه های یک مالک زمین یوکاتکانی را در خود جای داده بود که مکان نامناسبی را برای کاشت در نظر گرفت و بنابراین ارزش کمی برای آن قائل شد.
تامپسون ، آشنای افسانه های مربوط به گنجینه های خارق العاده ای که در آبهای سنه پرتاب شده بودند ، تمام تلاش خود را برای تأیید صحت داستان ها انجام داد. بین سالهای 1904 و 1907 ، او ابتدا با شناگران در آبهای گل آلود غرق می شد و بعداً از لایروبی بسیار ساده استفاده می كرد ، صدها اشیا precious گرانبها را از متنوع ترین مواد از ته چاه مقدس استخراج كرد ، از این میان ، سینه های زیبا و مهره های كروی تراشیده شده در آن بود. یشم و دیسک ها ، بشقاب ها و زنگ ها با طلا کار می کردند ، یا با تکنیک های چکش کاری یا پردازش آنها در ریخته گری با سیستم موم از دست رفته.
متأسفانه ، آن گنجینه از کشور ما استخراج شده است و در بیشتر موارد ، اکنون در مجموعه های موزه Peabody در ایالات متحده حفظ شده است. با توجه به اصرار مکزیک در بازگشت بیش از چهار دهه پیش ، این موسسه ابتدا 92 قطعه طلا و مس را که عمدتا مقصد آنها اتاق مایا از موزه ملی مردم شناسی بود ، پس داد و در سال 1976 246 شی به مکزیک تحویل داده شد ، عمدتا زیور آلات یشم ، قطعات چوبی و سایر مواردی که برای افتخار یوکاتکانی ها ، در موزه منطقه ای مریدا ، به نمایش گذاشته شده است.
در نیمه دوم قرن 20 میلادی ، اکتشافات جدیدی به Sacred Cenote انجام شد که اکنون توسط باستان شناسان حرفه ای و غواصان متخصص فرماندهی می شود ، و آنها از ماشین آلات مدرن لایروبی استفاده می کردند. در نتیجه کار وی ، مجسمه های خارق العاده ای نمایان شدند که شکل یک جگوار از نفیس ترین سبک مایا پساکلاسیک اولیه را برجسته می کردند ، که به عنوان یک حامل استاندارد عمل می کرد. برخی از اشیای مسی که در زمان خود به نظر طلای درخشان و تزئینات ساده یشم و حتی تکه هایی با لاستیک بسیار ظریف کار می کردند که در آن محیط آبزی حفظ شده بودند نیز نجات یافتند.
انسان شناسان فیزیکی بی صبرانه منتظر بودند تا استخوانهای انسان صحت قطعات را گواهی دهند ، اما تنها بخشهایی از اسکلت کودکان و استخوانهای حیوانات ، به ویژه گربه سانان وجود داشت ، کشفی که افسانه های عاشقانه دوشیزگان فدا شده را از بین می برد.
